De nieuwe omgevingswetgeving bundelt over een paar jaar ‘alle’ wetten en regels voor ruimte, bouw, infrastructuur, milieu, natuur en water en regelt daarmee het beheer en de ontwikkeling van de leefomgeving. De regelgeving wordt hiermee volledig herzien. Het vraagt om een andere werk- en denkwijze van overheden, burgers en bedrijven. Open, samenhangend, flexibel, uitnodigend en innovatief zijn daarbij de kernwoorden. Door veel minder en overzichtelijke regels, meer ruimte voor initiatieven en lokaal maatwerk en het geven en vragen van vertrouwen. Daarbij moeten initiatieven in de fysieke leefomgeving centraal staan in plaats van de vraag: ‘mag het wel?’.

Helemaal af is het allemaal nog niet. Betere afstemming is bijvoorbeeld nodig op wat het mkb, de industrie en bestaande bedrijven die met nieuwe ontwikkelingen in de directe omgeving krijgen te maken, raakt. De Omgevingswet is inmiddels door de Eerste Kamer aangenomen. Nu wordt gewerkt aan de uitvoeringsregelgeving, aanvullingswetten en invoeringsregelgeving.

Parallel aan de Omgevingswet worden aanvullingswetten opgesteld over bodem, natuur, grondeigendom en geluid. Die onderwerpen worden opgenomen in de Omgevingswet. De planning is dat de Omgevingswet in 2022 in werking treedt. 26 wetten (4700 artikelen) worden samengevoegd tot één (350 artikelen) en van 120 AMvB’s worden er vier. Dat kost veel tijd omdat de overheid contact heeft gezocht met onder meer het georganiseerde bedrijfsleven en de VNG. De overheid blijkt bereid om ingebrachte oplossingen mee te nemen. Branches hebben tijdens een eerste consultatie honderden verbeteringen voorgesteld.

Meedenken
Oplossingen zijn gezocht voor specifieke problematiek als oprukkende woningbouw (zie ook ‘geluidregelgeving’). VNO-NCW en MKB-Nederland zijn erg blij met Metaalunie die meedenkt aan specifieke dingen, die anders niet aan het licht komen. Zo heeft Metaalunie, aandacht gevraagd voor de oprukkende woningbouw. De vrees bestond, dat bedrijven de dupe zouden worden als woningbouw te dicht bij bestaande bedrijven zou komen. Het kan niet zo zijn dat een bestaande situatie die al jarenlang zo is, door omwonenden en zeker niet door nieuwe bewoners aangevochten wordt. Metaalunie heeft gepleit voor een oplossing en die is gevonden in het Omgevingsplan.

Decentralisatie
Uitgangspunt van de wet is decentralisatie. Als het Rijk zaken belangrijk vindt, dan regelt hij die zelf en dan mag de gemeente niets doen. Gelijke monniken, gelijke kappen voor bedrijven. Het  Rijk wil een aantal punten niet meer regelen in de nieuwe AMvB’s ‘Bal’ en ‘Bbl’ (zie ook kader ‘AMvB’s’). Dat baart zorgen. Het Rijk doet dat om bedrijven een plezier te doen, maar Metaalunie denkt dat het contraproductief is. Het verdwijnen van rijksregels wordt toegejuicht, maar niet als de kans groot is dat die op gemeentelijk niveau 390 keer terugkomen.

De uitvoeringswetgeving is - ondanks de vereenvoudiging - nog steeds complex. Daarom komt er ook een digitale infrastructuur: een samenhangend digitaal stelsel met een schat aan informatie. Het is een virtuele plek waar gebruikers terecht kunnen voor allerlei gegevens over de leefomgeving en voor het aanvragen van vergunningen. De informatie die er te vinden is, is ook gevalideerd.

Deze nieuwe wetgeving is uitermate belangrijk voor het toekomstige, lokale, omgevingsklimaat van de Metaalunieleden. Omdat de materie ingewikkeld en het lobbykrachtenspel groot is, met onder andere de VNG met veel eigen belang, werkt Metaalunie zo veel mogelijk samen met collega- brancheorganisaties. Aandachtspunten hierbij zijn:

• proportionele eisen voor het kleinbedrijf,
• verbetering positie bedrijven die op huidige locatie gevestigd blijven,
• oplossen oprukkende woningbouwproblematiek,
• vaak liever algemene rijksregels dan gemeentelijke willekeur,
• minder onderzoeklasten en
• geen invoering voordat de noodzakelijke en klantvriendelijke ICT beschikbaar is.

Standpunt Metaalunie
Het is goed dat de industrie landelijk wordt gekoesterd, maar beter is het als het lokale omgevingsklimaat ook goed is. Metaalunie vindt dat in het nieuwe omgevingsrecht de rechten van de bestaande industrie daarom beter geregeld moeten zijn en niet worden opgeofferd aan gemeentelijke flexibiliteit ten behoeve woningbouw. Metaalunie maakt zich sterk voor de belangen van haar leden in deze nieuwe omgevingswetgeving.

Voorbeeld
Veel Metaalunieleden hebben last van te dicht bij bestaande bedrijven geplande nieuwe woningen of andere ‘milieugevoelige bestemmingen’. Daarom wordt bij het bespreken van de omgevingswet ook het al langer bestaande probleem van 'oprukkende woningbouw' besproken. Oprukkende woningbouw gaat ten koste van de milieu-, uitbreidings- en wijzigingsruimte van bedrijven, waardoor ze vaak compleet klem worden gezet. Gemeenten hebben een financieel belang bij gronduitgifte die ten onrechte vaak zwaarder weegt dan de belangen van hun eigen werkgevende industrie. Op jaarbasis kost dit het bedrijfsleven € 340 miljoen. Zo zijn in het Noordzeekanaalgebied tot 2040 maar liefst 300.000 woningen gepland, in een gebied vol bruisende industrie.

> Lees ook de brief aan de Tweede Kamer (Vaste commissie Infrastructuur en Milieu): 'Reactie op consultatie versies van Omgevingswet-AMvB’s'

> Zie het bericht Invoering nieuwe Omgevingswet pas op 1 januari 2022.