In verband met de ontwikkeling van de nieuwe omgevingswetgeving is de Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur (Rli) eind juni met het advies ‘Grond voor gebiedsontwikkeling’ gekomen. In dit Rli-advies wordt o.a. voorgesteld dat private partijen als projectontwikkelaars straks zelf mogen onteigenen in plaats van gemeenten die nu deze publieke rol vervullen. Een zeer slecht en ongewenst advies dat direct van tafel moet volgens Koninklijke Metaalunie. Het is een ongewenste aantasting van het onteigeningsrecht. Metaalunie verzoekt dan ook minister Schultz de Tweede Kamer niet verder te tornen aan het onteigeningsrecht en het Rli-advies op dat vlak niet op te volgen.
Nog niet lang geleden kwam de door het kabinet ingestelde Commissie Stedelijke Herverkaveling ook al met een advies dat eigendomsrecht dreigde aan te tasten door met een advies voor verplichte stedelijke herverkaveling te komen. Dit advies is mede door lobby van Metaalunie, collega-brancheverenigingen en VNO-NCW en MKB-Nederland door minister Schultz niet overgenomen, maar gewijzigd in vrijwillige herverkaveling. Dit Rli-advies versterkt nu weer teveel de positie van de vaak toch al machtige projectontwikkelaars ten opzichte van de eigenaren in het gebied waar de projectontwikkelaar aan de slag wil. Metaalunie is niet tegen gebiedsontwikkeling, maar de rechten van bestaande eigenaren zoals bedrijven op een bedrijventerrein moeten wel gerespecteerd worden.
“Teveel zien we op verschillende plekken in het land dat gemeenten oudere bedrijventerreinen niet meer faciliteren omdat de gemeente geld wil verdienen aan de verkoop van grond op een nieuw bedrijventerrein”, zegt Derk Jan Meijer, beleidssecretaris Ruimtelijke Ontwikkeling van Metaalunie. “Tegelijkertijd willen gemeenten woningbouw op het bestaande bedrijventerrein realiseren door bedrijven daar als het ware langzaam uit te roken. Als de gemeente bedrijven wil dwingen om te verplaatsen is de Onteigeningswet de ultieme stok achter de deur, waarin publiekrechtelijk ook de rechten van de te onteigenen partij in geregeld worden.” Een ‘stok’ die volgens Meijer in de praktijk werkt als drukmiddel om in de meeste gevallen tot een zogenaamde ‘minnelijke schikking’ te komen, dat wil zeggen zonder dat een echte onteigeningsprocedure wordt opgestart. Meijer: “Ondernemers die verplaatst moeten worden, moet het natuurlijk wel mogelijk gemaakt worden om te verplaatsen door een reële verplaatsingsvergoeding en geschikte alternatieve locatie om daar het bedrijf te kunnen voortzetten.
In de huidige situatie, waarbij alleen gemeenten -en dus niet projectontwikkelaars- kunnen onteigenen, heeft een ondernemer van een klein bedrijf al vaak een zwakke positie in dit ‘onteigenings-/verplicht verplaatsen-spel’.” Een projectontwikkelaar die zelf mag onteigenen is daarbij volstrekt ongewenst vindt Meijer. “Met name in de Randstad is de druk groot om de komende jaren middels ‘inbreiding’ extra woningbouw te realiseren, de ruimte voor de aanwezige industrie moet echter behouden blijven en niet opgeofferd aan alleen maar woningbouw. Als dit gevecht om ruimte niet goed op te lossen is met ‘inbreidingsplannen’ moet het dogma van ‘inbreiden’ verlaten worden en toch weer uitbreidingslocaties mogelijk gemaakt worden, waarbij woon- en bedrijfsbelangen hand in hand met elkaar kunnen gaan”, aldus Meijer.
Afbeelding: Tom Janssen.