Al geruime tijd roepen kabinet, DNB , economen en vakbonden dat het hoog tijd wordt om de lonen te verhogen. Het gaat weer goed met de economie en zij begrijpen maar niet waarom de lonen niet stijgen. Ik heb dat betoog nooit begrepen. Als ik naar onze sector kijk, dan zijn in de afgelopen jaren ondanks de crisis de lonen in elke cao-periode gepast verhoogd. Er is dus geen enkele reden voor een inhaalslag. Maar sterker nog: om de lonen verder te kunnen verhogen moet er eerst ruimte gecreëerd worden.
Ik ben dus heel blij dat onze rekenmeesters van het CPB hier eens klare wijn hebben geschonken. Het CPB kwam afgelopen week met een uitgebreid onderzoek naar die vermeende achterblijvende groei van de lonen. De conclusie is dat een loonimpuls alleen mogelijk is als de arbeidsproductiviteit stijgt. De economische groei in Nederland manifesteert zich vooral in meer mensen aan het werk, maar minder in een toename van de arbeidsproductiviteit. Het resultaat is dat de werkloosheid sterk is gedaald, zonder dat er veel ruimte is de lonen extra te laten stijgen.
Ook de opmerking dat een steeds groter deel van het nationaal inkomen naar bedrijven gaat in plaats van naar werknemers, nuanceert het CPB. Het loonaandeel daalt weliswaar, maar bevindt zich op het niveau van 2007. Er gaat dus geen historisch groot deel van het nationaal inkomen naar bedrijven. Van alle genoemde argumenten in deze discussie, zoals robotisering en flexibilisering, kan het CPB er niet één aanwijzen als dominant of overheersend. Klare wijn zou ik zeggen.
Als we dus de lonen weer steviger willen laten stijgen, moeten we ons vooral focussen op stijging van de arbeidsproductiviteit. En daar is best nog wel wat te winnen, ook in de maakindustrie. Als ik bijvoorbeeld kijk naar de uren dat dure verspaningsmachines draaien, loont het om te kijken hoe de capaciteit van deze machines beter kan worden benut. Dat is niet altijd even makkelijk, en onder andere afhankelijk van de seriegrootte en complexiteit van de bewerking, maar wel een kans op stijging van de arbeidsproductiviteit.
Als Metaalunie zetten we vol in op procesinnovatie, naast productinnovatie. ‘Slimmer produceren moet je stimuleren’ is een kreet die we regelmatig ten tonele brengen. Ik moet eerlijk zeggen dat de kreet nog maar mondjesmaat erkenning krijgt. In onze discussie met de overheid over procesinnovatie in de WBSO wordt vooral naar de risico’s gekeken en nog te weinig naar de kansen. Maar om de arbeidsproductiviteit omhoog te krijgen, is innovatie in het maakproces hard nodig. Nieuwe producten uitvinden is belangrijk, maar niet de enige weg naar succes. Een nieuwe TomTom of ASML is natuurlijk de heilige graal, maar duizenden bedrijven die slimmer produceren is voor de BV Nederland belangrijker én zet de deur open naar hogere lonen. Want loonstijging en arbeidsproductiviteit gaan hand in hand is de conclusie van het CPB. Klare wijn volgens mij.
Bert Jaarsma
Directeur Organisatie